Ülkelerin kalkınmasında ekonomi ve kişi başına düşen milli gelir kriteri yetersizdir. Ülkelerin ve insanların ekonomik zenginliği amaç değil araçtır. Asıl olan insan hayatının daha iyi yaşanabilir hale gelmesidir. Yaşamın sosyal olarak zenginleştirilmesi ve çeşitlendirilmesidir.

Beşeri kalkınma toplumsal ve bireysel açıdan özgürlüklerin alanının genişlettirilmesi, bireyin kendini geliştirilmesi, olanaklarının sağlanmasıdır. İnsani gelişme kavramı sağlıklı ve uzun bir ömrü, yaratıcı ve araştırmacı bir hayatı, kaliteli bir eğitim imkânına sahip olmayı amaçlar. Gerekli kaynaklara kolayca ulaşabilmeyi ifade eder.

Bu maç doğrultusunda insani gelişme için bireye seçme şansı ve fırsatı tanınmalıdır. Her türlü dayatmaya son verilmelidir. Asıl olan insanın mutlu olmasıdır. Bu amaç özgür seçim imkânı ile mümkün olur. Beşeri gelişmişliğin kriterleri Birleşmiş Milletler başta olmak üzere birçok uluslararası kuruluşlar tarafından tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu kriterler den bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz.

Bireysel hak ve özgürlüklere sahip olmak, inançlara saygı, hukukun üstünlüğü, demokratik yönetim, yaşanabilir kentler, hijyenik ortam, etkin ve kaliteli sağlık hizmetleri, sosyal güvenlik, doğal ortamlar, kişi başına düşen yeşil alan miktarı, temiz su kaynakları, sağlıklı kentleşme, gıda hijyeni, çocuk hakları, kadın hakları, sivil toplum örgütlenmesi, hayvan hakları, komşuluk ve hemşehrilik kültürüne bakış ve katkı, çevre temizliğine uymak, engellilere tanınan haklar ve öncelikler, adil gelir dağılımı…

Bu kriterlerin gerçekleştirebilirlik oranları tartışılabilir. Toplum ve bireyin mutluluğu ve sağlığı açısından bu kriterlerin ulaşılması gereken hedefler olması gerekir. Sadece ekonomik kalkınma insan ve toplumun gelişmesine yeterli katkıyı sağlayamaz. Paralı anti-sosyal bireylerden oluşan toplumlar da huzur ve istikrar olmaz. Haksız kazanç i israf ve gösteriş ekonomisi tüketim çılgınlığını yaşatır. Gelişme hayal olur. Bugün birçok Ortadoğu ülkesinin kişi başına düşen milli geliri otuz bin doların üzerinde olmasına rağmen gelişmiş ülke sayılmaları mümkün değildir.

Beşeri kalkınma hedeflerinin gerçekleştirilmesinde okullaşma ve okuryazarlık oranı yüzde yüz olur. Bireylerin sağlıklı yaşam yılının alt sınır 85 olarak kabul edilir. Bu hedefler ideal hedeflerdir.

Türkiye beşeri kalkınma sıralamasında 187 ülke içerisinde 72. Sıradadır. Ülkemizin beşeri kalkınmada alması gereken çok yol olduğu açık bir gerçektir. Ülke olarak dünyanın en büyük ilk 10 ekonomisi arasına girme hedefimize ulaşma konusunda çaba sarf ederken beşeri kalkına konusunda bireysel ve toplumsal olarak görevlerimizi yerine getirmemiz gerekmektedir.