Aydın’ın Germencik ilçesi Ortaklar Mahallesinden Söke’ye karayolu ile giderken öğretmen okulunu geçince Gümüş köy sınırı başlar. Yolun batısında antik Magnezya harabeleri ve Gümüş köy iç içedir. Kırk yıldır bu yoldan gelip geçerim. Yıkık bir kale duvarı ortasından geçen karayolu, tarihi Magnezya kentini böler. Buradan geçen yolcular pek umursamaz bu harabeleri. Sadece yıkık bir kale duvarı, yerde uzanmış üç beş tarihi sütun, tarihi kalıntılar. Benim için yıllarca bu görüntüler fazla anlam ifade etmedi. Magnezya, hafızamda basit bir tarihi kalıntılar yığını olarak kaldı.

Ne zaman ki tarihiyle ve burada yapılan arkeolojik kazılarla ilgili ciddi yazılar okudum, antik Magnezya’nın,  Efes ve Didim’den sonra bölgenin çok önemli bir antik kenti olduğunu öğrendim. Gümüş köy ve Gümüş vadisini gezdim, gördüm. Magnezya antik kentinin önemini daha iyi anladım.  Magnezya’yı gümüş vadisinden ayırmanın, çocuğunu anasından ayırmaktan farksız olduğunu anladım. Magnezya kenti Gümüş vadisinin bir çocuğu. Bu muhteşem vadi Magnesya’yı bağrına basmış, koynunda koruyor. Gümüş vadisi Magnezyasız, Magnezya’da Gümüş vadisiz  bir hiç adeta. Burada tarih ile doğa kardeş olmuş, birlik olmuş, burada eşsiz bir medeniyet doğmuştur. Tarihi Magnezya kentinin sınırları Gümüş Yeni köyü de içine alıyor. Agorası, hipodromu, tiyatrosu, hamamları, Artemis ve Zeus tapınakları, sunakları, parlamento binası ve yerleşim birimleri ile çok geniş bir alana yayılan bu kenti inceledikçe, öğrendikçe 2500 yıl önce burada yaşamış ve yüksek bir medeniyet kurmuş olan magnetlerin idari, ticari, mimari, güzel sanatlar, sosyal, kültürel yaşam bakımından bugün bizlerden çok ileride olduğunu anlıyorum.

Eski medeniyetlerden alacağımız dersler varken, bugün gelişme adına, kalkınma adına, sanayileşme adına yapmış olduğumuz hataların, ihmalin, vurdumduymazlığının en büyüğünü Gümüş vadisine Ortaklar organize sanayi bölgesini kurma kararı ile yapıyoruz. Sanki organize sanayi kuracak başka bir yer kalmadı. Tarihi ve doğayı yok ediyoruz. Organize sanayi kurma adına yapılacak olan tahribat genç nesillere çok kötü örnek olacaktır. Tarihsel, kültürel ve evrensel mirası yok sayarak benzersiz tabiat varlıklarını heba ederek yapılacak olan sanayi tesislerinden hayır gelmez. Doğa ve tarih kendisine saygı göstermeyen toplumlardan çok acı bir şekilde intikamını alır.

Bizim toplumumuzda tarih, doğa ve insan dostluğu anlayışının yerleşmesine çok ihtiyacımız var.

Son pişmanlık fayda vermez.