Aydın'ın tarihi kendi duvarlarında saklı
Geçmişte birçok medeniyete ev sahipliği yapan Aydın, tarihî dokusunu günümüze kadar taşımayı başarmış bir şehir olarak dikkat çekiyor. Kent genelinde eski yapılarda kullanılan devşirme taşlar, Aydın’ın kültürel mirasına ışık tutarak, bir açık hava müzesi niteliği taşıyor.
Geçmişte birçok medeniyete ev sahipliği yapan Aydın, tarihî dokusunu günümüze kadar taşımayı başarmış bir şehir olarak dikkat çekiyor. Kent genelinde eski yapılarda kullanılan devşirme taşlar, Aydın’ın kültürel mirasına ışık tutarak, bir açık hava müzesi niteliği taşıyor.
Doğal güzellikleri ve ören yerleri ile ön plana çıkan Aydın’ın sokakları, adeta tarih fışkıran bir görünüm sergiliyor. Özellikle Efeler ilçesine bağlı Kemer, Mesudiye ve Köprülü-Veysipaşa mahallelerinde bulunan tarihî yapılar, Tralleis Antik Kenti’nden getirilen taşlarla inşa edilmiş durumda. Bu yapıların duvarlarında yer alan tarihi motifler, geçmişin izlerini günümüze taşıyor.
Tarihçi Hilmi Anaç, Aydın’da devşirme taş kullanma kültürünün yaygın olduğunu ve bu taşların korunarak bugüne ulaşmasını sağladığını belirtti. Anaç, halk arasında Alihan Baba Türbesi olarak bilinen Alihan Oğlu İsmail Türbesi’nde de devşirme taş kullanımına örnekler bulunduğunu ifade ederek, şunları söyledi:
Aydın, geçmişten gelen Greko-Romen kültürü ile Anadolu'ya yapılan Türk akınlarının etkisiyle kültürel bir harman oluşturmuştur. Gayrimüslimler ve Müslümanlar, antik kentlerdeki taşları yapılarında kullanmıştır. Aydınoğlu Beyliği döneminde yapılan mimaride de bu taşların örneklerine rastlamak mümkündür. Bu sayede devşirme taşların kullanımı aynı zamanda onların korunmasını sağlamıştır.
Aydın’ın birçok yapısında devşirme taşların görülebileceğini belirten Anaç, Gümrükönü Hanı ve Hamamı, Cemal Bey Hamamı, Zincirli Han, Hasan Çelebi Camii ve Eski Yeni Camii gibi yapıların sütunlarında Yunanca yazıların yer aldığını söyledi. Bu yazıların, Aydın’a kültürel bir rota kazandırdığını vurguladı.
“AYDIN AÇIK HAVA MÜZESİ GİBİ”
Tarihi materyallerin ve objelerin kente büyük bir değer kattığını belirten Anaç, devşirme taş kullanımının yanlış yorumlandığını ve aslında tarihî yapıları koruma açısından önemli bir rol oynadığını ifade etti. İlk olarak Hıristiyan mimarisinde görülen devşirme taş kullanımının, arkeoloji ve sanat tarihinin olmadığı dönemlerde taş temin etmek amacıyla yapıldığını belirten Anaç, şunları ekledi:
Antik kentlerden alınan taşların kullanımı, sadece bir ihtiyaçtan doğmamış, aynı zamanda taşların korunmasına da vesile olmuştur. Aydın, hem kamu binalarında hem özel mülklerde hem de tarihi alanlarda bu devşirme taşların izlerini taşımaktadır. Şehrin tarihi, kendi duvarlarında, sokaklarında ve caddelerinde saklıdır. Bu yüzden bu taşların, yapıların ve tarihi objelerin kente kattığı değerin bilinmesi gerekmektedir.
Aydın’ın her köşesinde tarih ile iç içe bir yaşam sürdüğünü belirten Anaç, kentteki tarihi yapıların korunmasının önemine de dikkat çekti.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.