Prof. Dr. Murat Zeytunlu pankreas kanseri ve tedavi yollarıyla ilgili aşağıdaki bilgileri verdi.

Pankreas, midenin alt tarafında bulunan, sindirim için gerekli enzimleri üreterek pankreas kanalı vasıtasıyla on iki parmak barsağına aktarır. Ayrıca kan şekerinin düzenlenmesi için gerekli hormonları üreten bir salgı organıdır.

Pankreas kanserinin nedeni

Pankreası oluşturan hücrelerin kontrolsüz çoğalması ve fonksiyonunu yitirmesiyle pankreas kanseri oluşur. Kontrolsüz çoğalan hücreler pankreasta kitle oluşturur. Tanı ve tedavisi oldukça zor bir kanser türüdür. Pankreas kanserinin nedeni tam olarak bilinememektedir. Fakat, ileri yaş, diyabet, sigara, obezite, ailede pankreas kanseri öyküsü olması ve genetik mutasyonlar (genlerde oluşan değişiklikler) pankreas kanseri riskini artırır.

Pankreas kanseri türleri

Pankreasta 2 grup kanser gelişebilir. İlki ve daha sık gördüğümüz grup, pankreasın sindirim enzimlerini salgılayan (ekzokrin) hücrelerden kaynaklanan kanserdir (adenokanser). Diğer grup ise pankreasın hormon salgılayan hücrelerinden (endokrin) kaynaklanan kanserdir (nöroendokrin tümör).

Pankreas Kanseri Belirtileri

Pankreas kanseri erken evrelerde genellikle şikayet oluşturmaz. Şikayet olan hastalarda; karın ağrısı, sırt ağrısı, iştahsızlık, sarılık, kilo kaybı olabilir. Yine sindirimle ilgili şişkinlik, hazımsızlık, bulantı, kusma görülebilir.

Pankreas Kanseri Tanısı

Kan Testi: Semptomları olan hastalarda kan testleri istenir. Kanda genellikle tümör belirteçleri olan Ca19-9 ve CEA (kanser embriyojenik antijeni) yüksek bulunur. Gözlerde ve idrarda sararma yakınması olan hastalarda karaciğer testlerinde (bilirubin yüksekliği) yükselme görülür. Kansızlık (anemi) görülebilir.

Ultrasonografi: Pankreasta bulunan kitlenin yerini ve etrafındaki damarlarla ilişkisini gösterebilir. Kolay uygulanabilir ve ucuz bir yöntemdir.

Bilgisayarlı Tomografi (BT): Pankreastaki kitlelere yönelik ultrasona göre daha duyarlıdır. Damar yolundan ve/veya ağızdan ilaç (kontrast madde) verilerek çekilir. Kitlenin karakterini, tam yerini ve damarlarla olan ilişkisini daha net ortaya koyar.

Magnetik Rezonans Görüntüleme (MRG-Emar): Pankreastaki kitlelerin değerlendirilmesinde en duyarlı görüntülemedir. Özellikle kistik kitlelerin değerlendirilmesinde daha çok kullanılır. BT ile birlikte değerlendirilebilir.

Pozitron Emisyon Tomografi (PET BT): BT ve MRG’ye ek olarak hastalığın uzak organlara yayılımını değerlendirmede ve evrelemesinde kullanılabilir. Rutin olarak istenilen bir tetkik değildir.

Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi (ERCP): Bu yöntemle ağızdan girilen kamera (endoskop) ile oniki parmak bağırsağından pankreas kanalı ve safra kanalı görüntülenebilir. Küçük tüp şeklindeki kateter, endoskopun içerisinden pankreas kanalına sokulur ve kontrast madde enjekte edilerek detaylı görüntüsü alınır. Pankreas kanalında veya safra kanalında tıkanıklık oluşturan kitle varsa ERCP ile stent konularak safranın ve pankreas salgısının barsağa akışı sağlanabilir.

Endosonografi (EUS): Ağızdan girilen endoskopik ultrason ile pankreasın mide ve oniki parmak barsağına komşuluğu kullanılarak yapılan ultrason yöntemidir. Normal ultrasona göre pankreastaki kitle daha iyi değerlendirilebilir. Özellikle kistik kitlelerden EUS eşliğinde örnek-biyopsi alınabilir.

Pankreas Kanseri Evreleri

Evre 1: Hastalık pankreas dokusunun içinde sınırlıdır ve çapı 4 cm’i geçmez. Lenf nodlarında hastalık yoktur.

Evre 2: Hastalık pankreas dokusunda sınırlı olabilir fakat lenf nodları tutulmuştur veya tümör çapı 4 cm’i geçmiş lenf nodlarında hastalık olmayabilir.

Evre 3:Hastalık pankreas dokusunun dışına yayılmış, damarları ve lenf nodlarını tutmuştur. Uzak organlarda yayılım yoktur.

Evre 4:Hastalık; karaciğer, akciğer, kemik gibi diğer uzak organlara yayılmıştır.

Pankreas Kanserinde Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Pankreas kanserinin tedavisi, hastalığın evresi ve hastanın genel sağlık durumu uygunsa, tümörün cerrahi olarak çıkarılmasıdır. Eğer hastada, bölgesel veya metastatik kanser varsa kemoterapi ve/veya kemoradyoterapi gibi sistemik tedaviler verilir. Bölgesel kanseri olup sistemik tedavi alan hastada eğer tümör küçülürse cerrahi şansı olabilir.

Pankreas Kanseri Ameliyatı

Pankreas kanseri ameliyatında amaç, tümörün geride kanserli doku bırakılmadan tamamen vücuttan çıkarılmasıdır. Genel anestezi altında, uzun süren ve komplikasyonlara açık bir ameliyattır. Ameliyat öncesi hasta çok detaylı değerlendirilmeli ve ameliyata hazırlanmalıdır. Operasyon ve sonraki süreç hakkında hasta ve yakınları detaylı bilgilendirilmelidir. Pankreas kanserinde 3 farklı ameliyat yapılabilir.

Tümörün pankreas başında yerleştiği durumlarda, pankreasın baş bölümü, onikiparmak bağırsağının tümü, ince bağırsağın az bir kısmı, midenin son kısmı, dış safra kanalı, safra kesesi ve bu bölgede bulunan lenf bezlerinin çıkarılması şeklinde uygulanan parsiyel pankreatoduodenektomi (Whipple) operasyonu uygulanır.

Eğer tümör, pankreas gövdesi veya kuyruk kesiminde yerleşmişse, bu bölgeleri içeren pankreasın gövde ve kuyruk kısmı, dalak ve bu bölgedeki lenf bezlerinin çıkarılmasıyla distal pankreatektomi uygulanır.

Tümör pankreasta tüm bölgelerde lokalize ise pankreasın tümü, dalak ve Whipple operasyonundaki çıkarılan bölgelerin tamamının çıkarıldığı Total Pankreatoduodenektomi uygulanır.

Pankreas Kanserinde Whipple Ameliyatı

Pankreasın baş kısmına yerleşen tümörlerde bu operasyon uygulanır. Pankreas kanserinde sık uygulanan Whipple ameliyatı cerrahinin en büyük operasyonlarındandır. Pankreas baş kısmıyla beraber, oniki parmak barsağı, midenin son kısmı, safra kesesi, dış safra kanalı, ince barsağın bir kısmı ve etrafındaki lenf bezleri çıkarılır. Daha sonra ince barsak; pankreas kanalına, ana safra kanalına ve mideye ağızlaştırılarak (anastomoz) yeni yollar yapılır.

Pankreas Kanseri Tedavisi Sonrası Süreç Nasıldır?

Pankreas kanseri ameliyatından sonra hastalara genellikle kemoterapi verilmektedir. Kemoterapi vücuda dağılmış olası kanser hücrelerinin yok edilmesinde etkilidir. Yine kemoterapiyle birlikte veya tek başına verilebilen radyoterapi, ameliyat öncesinde ve sonrasında kullanılan bir diğer tedavi seçeneğidir. Pankreas kanseri agresif seyreden bir kanser türüdür. Tedavi sonrası erken dönemlerde nüks hastalık veya metastaz görülebilmektedir. O nedenle ilk iki yıl 3 ayda bir, sonraki yıllarda 6 ayda bir doktor kontrollerini aksatmamak gerekir.