Laboratuvar odaklı programlar ise geniş kapsamlı biyokimya, hormon ve tümör belirteçleriyle metabolik riskleri değerlendirir. Doktor, yaş–cinsiyet–ailesel yatkınlığa göre iki paketi harmanlayarak kişiselleştirilmiş check up oluşturur
Aç karnına mı gitmeliyim; kahve, ilaç veya takviyeler sonucu bozar mı?
En az 8 saatlik açlık, glukoz ve lipid panelinin doğru ölçülmesi için gereklidir. Siyah kahve bile insülin salınımını uyarabileceğinden su dışında hiçbir şey tüketmemek en net veriyi sağlar. Düzenli kullanılan hipertansiyon ve tiroid ilaçları hekiminiz “alma” demedikçe sabah yutulabilir; vitamin ve balık yağı gibi yağda çözünen takviyeler ise HDL/LDL dengesini etkileyebileceği için testten sonraya bırakılmalıdır.
Check up raporunda “sınırda yüksek” ifadesi çıkarsa hemen tedavi gerekir mi?
LDL kolesterol, açlık kan şekeri veya karaciğer enzimleri gibi parametreler referans üst sınırını hafif aştığında hekim önce hayat tarzı düzenlemesi önerir: Akdeniz diyeti, haftada 150 dk egzersiz ve sigaranın bırakılması. Üç ay sonraki kontrol hâlen yüksekse medikal tedavi planlanır. Bu kademeli yaklaşım, gereksiz ilaç kullanımını önlerken check up’ı gerçek bir koruyucu hekimlik aracına dönüştürür.
Rahim filmi (HSG) tüplerin açıklığını nasıl gösterir ve işlem ne kadar sürer?
Rahim ağzından yerleştirilen ince kateter aracılığıyla iyotlu kontrast verilir; X-ray eşliğinde sıvının tüpler boyunca ilerleyip karın boşluğuna döküldüğü milisaniyelerde izlenir. Akış kesintisizse “tüpler açık”, tıkanıklık veya spazm varsa geçiş yavaşlar ya da durur. Tüm prosedür beş dakikadan kısadır ve sonuç raporu aynı gün çıkar.
İşlem ağrılı mı; konforu artırmak için neler yapılabilir?
Hastaların çoğu rahim filmi esnasında adet kramplarına benzeyen bir baskı hisseder. İşlemden yarım saat önce alınan ibuprofen ve düz kas gevşetici rahatsızlığı belirgin azaltır. İnce (2 mm) yumuşak kateterler, rahim ağzını tahriş etmediğinden ağrı minimumda kalır; bitiminde beş dakikalık ılık kompres pelvik rahatlamayı hızlandırır.
Rahim filmi çekildikten sonra gebelik şansı gerçekten artar mı?
Kontrast sıvısı tüplerin içinde birikmiş mukus tıkaçlarını temizlediği için “lavman etkisi” yaratır. Klinik seriler, HSG sonrası ilk üç ayda spontan gebelik oranının iki katına çıktığını gösterir. Bu nedenle işlem, yumurtlama dönemine yakın planlanır ve hekim genellikle “film akşamı korunmayın” tavsiyesinde bulunur.
Görüntüleme Merkezi
Görüntüleme merkezini seçerken cihaz parkuru mu, radyolog kadrosu mu daha önemli?
Yüksek çözünürlüklü 128 kesit BT veya 3 Tesla MR gibi son teknoloji cihazlar tanısal netliği artırsa da bu makineleri doğru protokolle kullanan deneyimli radyolog ekibi olmazsa görüntüler ‘ham veri’ olarak kalır. İyi bir görüntüleme merkezi, Avrupa Radyoloji Kurulu (EBR) sertifikalı hekimleri ve her modalite için özel teknikerleri ile cihaz–uzman sinerjisini kurar; raporu klinisyenin sorusuna odaklı, anlaşılır dilde üretir.
MR, BT ve ultrason tetkiklerinin randevuları tek gün-motorize akışta yapılabilir mi?
Çoğu tam donanımlı merkez “one-stop shop” modeliyle çalışır; hasta sabah aç karnına gelir, önce kan verip ultrason yapılır, ardından kontrastlı BT veya MR için damaryolu açılır. Laboratuvar sonuçları çıkana dek yapılan görüntülemeler, gün sonunda radyolog ve dahiliye uzmanı tarafından yorumlanarak dijital portalda hastaya sunulur. Bu motorize akış, check up süresini tek güne indirir.
Veri güvenliği ve yapay zekâ destekli rapor nedir, bana ne fayda sağlar?
PACS-tabanlı (Picture Archiving and Communication System) merkezlerde görüntüler şifreli bulut sunucuda saklanır; DICOM etiketiyle kişiselleştirilmiş erişim linki gönderilir. Yapay zekâ algoritmaları, akciğer nodülü veya beyin anevrizması gibi “gizli” lezyonları saniyeler içinde işaretleyerek radyoloğa ikinci bir göz olur. Bu çift kontrol, erken tanı şansını artırırken raporun 24 saat içinde güvenle teslim edilmesini sağlar.