29 Ekim 2025’tir bugün…
29 Ekim 1923 günü 102 yıl önce ilan edilmişti Cumhuriyetimiz.
Bu kutlu gün Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK tarafından dünyaya iki kutlu değerimizin ilan edildiği gündür.
Bunlardan 1.si: Türkiye Cumhuriyeti Devleti’mizin kurulduğu gerçeğidir.
2. ise: Devletin yönetim biçiminin Cumhuriyet olduğu gerçeğidir.
Üç kıtaya yayılmış olmasına rağmen adaleti, merhameti ve eşitlikçi yönetim anlayışıyla dünyanın tanık olduğu en muhteşem devlet yapılanmalarından birisi olan Osmanlı Devleti, 1699’la başlayan gerileme ve zayıflama süreci sonunda 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Ateşkes Anlaşması ile Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı'ndan çıkarak, savaş durumuna son vermiştir. Ateşkes, stratejik nokta ve bölgelerin işgaline zemin hazırlarken; boğazlar, demir yolları ve limanların kontrolünün İtilaf Devletleri denetimine verilmesine yol açmıştır.
10 Ağustos 1920’de ilan edilen Sevr Anlaşması ile fiili olarak Anadolu’nun da işgal kuvvetlerine bırakılması kabul edilmiştir.
Ancak 19 Mayıs 1919’da Gazi Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışıyla başlayan millî mücadele yaşanan İstiklâl Harbi, 9 Eylül 1922’de işgalci Yunan Ordularının İzmir Körfezinde denize dökülmesiyle noktalanınca 24 Temmuz 1923tarihinde Lozan’da imzalanan anlaşma gereğince işgal kuvvetleri 6 Ekim 1923 tarihinde İstanbul’u boşaltmışlardır.
29 Ekim 1923 günü, hukukî olarak Türkiye Büyük Millet Meclisinin gerçekleştirilen oturumunda Mustafa Kemal'in hazırladığı anayasa değişikliği teklifinin kabul edilmesiyle Türk devletinin yönetim şeklinin cumhuriyet olarak belirlendiği ve dünyaya duyurulduğu gündür…
Cumhuriyetin ilanı, Türk toplumunu çağdaşlaştırmayı amaçlayan Atatürk Devrimleri'nin bir parçasıdır, diğer yenileşme ve reformların da önünü açan bir siyasal inkılap hareketidir.
"29 Ekim (1923) tarih ve 364 sayılı Teşkilât-ı Esasîye Kanununun Bazı Mevaddının Tavzihan Tadiline Dair Kanun" ile 1921 Teşkilât-ı Esasîye Kanunu'nun altı maddesinde (1, 2, 4, 10, 11 ve 12. maddeler) değişiklik yapılmış; birinci maddesi şu şekilde değiştirilmiştir:
"Hâkimiyet, bilâkaydü şart Milletindir. İdare usûlü halkın mukadderatını bizzat ve bilfiil idare etmesi esasına müstenittir. Türkiye Devletinin şekl-i Hükûmeti, Cumhuriyettir."
Osmanlı Devleti 1876 yılına kadar mutlak monarşi ile/hanedanlık yöntemiyle yönetilmiştir. 1876-1878 ve 1908-1918 yılları arasında meşrutiyet rejimiyle yönetilmeye çalışılmıştır. Çünkü devir imparatorluklar çağıdır. Çöken her imparatorluğun yerinde ise yeni yeni uluş devletçikleri kurulmaktadır.
28 Ekim'de Çankaya Köşkü'ndeki akşam yemeğinde İsmet Paşa, Fethi Bey, Kazım Paşa (Özalp), Kemalettin Sami Paşa, Halit Paşa, Rize mebusu Fuat ve Afyon mebusu Ruşen Eşref Bey'i misafir olarak ağırlayan Mustafa Kemal Paşa misafirlerine "yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz" dedi.
29 Ekim 1923 günü, TBMM teklif edilen kanun tasarısı Kanun-ı Esasî Encümeni tarafından usulen incelenip tutanağı hazırlandı. Kanun, birçok konuşmacının "YAŞASIN CUMHURİYET !" sesleriyle alkışlanan konuşmalarıyla kabul edildi
Aynı oturumda Cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı. 158 üyenin oybirliği ile Ankara Milletvekili Gazi Mustafa Kemal cumhurbaşkanı seçildi.
İşte 29 Ekim 2025 günü, bu mutlu olaydan 102 Yıl sonra bizler bu mutlu olayın kabulü sevinciyle coşkularla Cumhuriyetimizin kuruluşunu yaşıyoruz…
Heyecanla… Sevinçlerle… Coşkularla…
“CUMHURİYET BAYRAMI’MIZ KUTLU OLSUN!..”
“NE MUTLU TÜRK’ÜM DİYENE!..” ATATÜRK
GÜL/AYDIN… SEVGİLERİMLE…