NIFTY testi ise anne kanındaki “serbest fetüs DNA” parçacıklarını diziler ve doğrudan sayısal kromozom taraması yapar. Down, Edwards ve Patau sendromlarını >%99 duyarlılıkla saptar, yanıltıcı pozitif oranı %0,1’in altındadır. Böylece gereksiz amniyosentez ihtiyacı dramatik biçimde azalır.
Gebeliğin kaçıncı haftasında yapılır, ikizlerde de geçerli midir?
NIFTY, anne kanında 10. haftadan itibaren yeterli yoğunluğa ulaşır ve doğuma dek uygulanabilir. İki gebelikte toplam test kromozom sayısını algılar; bebeklerden biri etkilenmişse "pozitif" bir sonuç verir, ancak hangi fetüsün risk altında olduğunu belirlemez.
Pozitif sonuç çıkarsa invaziv tanı şart mı?
Hayır. NIFTY taraması, tam bir tanı yerine yüksek bir olasılık işaretidir. Sonuç pozitifse, koriyon villus biyopsisi veya amniyosentez yoluyla kesin bir kromozom analizi yapılmalıdır. NEGATİF SONUÇ, risk profilini %99'un üzerinde azaltsa da tam olarak garanti etmez; ultrason takipleri devam etmelidir.
Gıda intoleransı gıda alerjisinden nasıl ayrılır?
Alerji, bağışıklık sisteminin IgE aracılı ani cevabıdır; kurdeşen, nefes darlığı, anafilaksi gibi dakikalar içinde ortaya çıkar. Gıda intoleransı ise genellikle enzim eksikliği (laktozda laktaz yetersizliği gibi) ya da bağırsak geçirgenliğindeki artıştan doğar; şişkinlik, migren, eklem ağrısı gibi geç başlayan ve kronik şikâyetlerle seyreder.
“IgG paneli” gerçekten intoleransı gösterir mi?
IgG antikorları vücudun “tanıyorum” demesidir; tolere edilen gıdalarda da yükselir. Bu nedenle tek başına kan IgG paneli, sahte pozitif üretebilir. Altın standart, şikâyet günlüğü eşliğinde 4-6 haftalık eliminasyon diyeti ve kontrollü yeniden yükleme (“rechallenge”) protokolüdür.
İntoleransla mücadelede enzim takviyesi ne kadar etkili?
Laktozsuz süt veya laktaz tableti gibi spesifik enzim destekleri, hedef gıdayı parçalayarak semptomu büyük oranda önler. FODMAP Diyeti’nde ise fermente olabilen karbonhidratlar kademeli azaltılır; bağırsak florası dengelenince tolerans eşiği yükselir. Dolayısıyla strateji, eksik olanı eklemek veya sindirimi zorlayanı geçici olarak çıkarmak üzerine kurulur.
HIV Testi
HIV taraması için “pencere dönemi” hâlâ 3 ay mı?
Dördüncü nesil kombinasyon testleri (p24 antijeni + IgG/IgM antikorları) bulaştan 14-18 gün sonra %95’in üzerinde, 28. günde ise %99’a yakın doğruluk verir. Klinik rehberler yine de “kesin negatif” demek için 90. gün testini önerir; çünkü nadir bireylerde antikor gecikebilir.
Hızlı parmak ucu testleri güvenilir mi?
CE/FDA onaylı hızlı testler 30 dakikada sonuç verir, duyarlılığı laboratuvar ELISA’sına yakındır; ancak sadece antikoru yakaladığından erken dönemde p24 pozitifliğini kaçırabilir. Riskli temastan ilk ay içinde negatifse, dördüncü nesil laboratuvar testiyle doğrulamak akıllıcadır.
Pozitif sonuç moral yıkıcı; tedaviye ne kadar hızlı başlanmalı?
Yüksek hassasiyetli PCR ile viral yük onaylandıktan sonra aynı hafta antiretroviral tedaviye (ART) başlanması önerilir. Erken ART, bağışıklık (CD4) çöküşünü durdurur ve virüsü birkaç ay içinde “tespit edilemez” seviyeye indirir. “U=U” (Undetectable = Untransmittable) prensibi gereği, baskılanmış kişi cinsel yolla virüs bulaştırmaz; dolayısıyla yaşam kalitesinin yanında toplumsal koruma da sağlanır.