30 Mart seçimlerine birkaç gün kala provokasyon, Twitter yasağı, Suriye İle savaş seçimlerin ertelenmesi gibi konular gündemimizi meşgul etmektedir. Yapılacak seçimin güvenliği konusuna toplumda tereddütlerin olması ciddi bir tedirginlik yaratmaktadır. Ye­rel se­çim­le­re sa­yı­lı gün­ler ka­la or­ta­ya çı­kan san­dık skan­dal­la­rı­ “Teh­li­ke­li bir se­çim oyu­nu­” baş­lı­ğıy­la basına manşet olmuştur. Bir çok yerde ölü ve aynı seçmene ait birkaç seçmen kağıdının olması güvensizliği artırmıştır.

Faz­la sa­yı­da oy pu­su­la­sı­nın ba­sıl­ma­sı, ha­ya­li ola­rak seç­men­le­rin tü­re­me­si üze­ri­ne san­dık gö­rev­li­si par­ti­li­le­ri uyar­dı. Par­ti­le­rin il baş­kan­lık­la­rı ta­ra­fın­dan ya­pı­lan ça­lış­ma­da san­dık gö­rev­li­le­ri­nin dik­kat etme­si gereken ku­ral­lar net bir şe­kil­de an­la­tı­lı­yor.

Son yıllarda geçmiş bir çok seçimlerde de artık seçim ve sandık hileleri daha çok konuşulur oldu. Seçim güvenliği halkın sandığına sahip çıkmasıyla sağlanabilecektir.

Türkiye’de seçimlerin yönetim ve denetimini  yargı organlarının güvencesindedir. Ancak yargıya bu kadar müdahale olunca insanların adalete ve yargıya da güveni kalmamıştır.  Seçim güvenliği başlıca bir siyasi sorun haline geliyor. Av­ru­pa Bir­li­ği ilk kez Tür­ki­ye­’de­ki se­çi­me göz­lem­ci gön­de­ri­yor. Onlar bile ülkemizi hangi ülkelerin sınıfına koyduğunu düşünün.

Sandıklara gözlemci veren CHP, MHP ve SP sandık güvenliği için görevli partilileri eğitime aldı. Ayrıca il seçim kurulları sandık görevlilerini de eğitime almış yapılabilecek hileler konusunda görevlileri uyarılmıştır. Bu amaçla il başkanlıkları sandık güvenliği için partililerin nasıl davranması gerektiğini tek tek belirledi.

San­dık Ku­ru­lu’n­da gö­rev ala­cak baş­kan­la­rı da hu­ku­ka sahip çıkmalarını bekliyoruz. Tor­ba­lar de­ğiş­ti­ri­le­bi­li­yor, san­dık­lar, pu­su­la­lar de­ğiş­ti­ri­le­bi­li­yor. Bu­nun geç­miş­te bir­çok ör­ne­ği­ gör­ülmüştür. Son seçimlerde Ankara’da sayım sırasında elektriklerin kesilerek hile yapıldığı günlerce konuşulmuştu. San­dık baş­kan­la­rı­nın hu­kuk ve YSK ta­li­mat­la­rı doğ­rul­tu­sun­da gö­rev yap­ma­la­rı­nı bek­li­yo­ruz. Mü­rek­kep ola­yı bir bizim için önemli bir güvenlik önlemiydi. Sah­te seç­me­ne yö­ne­lik ola­rak ge­ri ge­ti­ri­le­bi­lir, da­ha za­manımız va­r.

Ankara da mühürler boş oy ve zarflar çalındı. Daha önceki bir çok yazımda bahsettiğim SEÇSİS sistemi ayrı sorun olarak karşımızda duruyor.  Se­çim­ler­de kul­la­nı­lan ya­zı­lım­lar­da sı­kın­tı­la­rın Oy mü­hür­le­ri­nin ça­lın­ma­sı ve sah­te mü­hür­le­rin ya­pı­mı­nı ön­le­mek için YSK önlem almalıdır. Hakimler, si­vil de­net­çi­le­ri hal­kın ara­sın­da do­la­ştırıp sah­te­kar­lık­la­rın ya­pı­lıp ya­pıl­ma­dığını de­net­le­me­sini sağlamalıdır.

Eskiden oy pu­su­la­la­rı­nı Türk Ta­rih Ku­ru­mu­’n­da bas­ıldığında  her bir san­dı­ğın ne ka­dar ih­ti­ya­cı var­sa onu oto­ma­tik ma­ki­ne­ler ile pa­ket­lenip gönderilirdi. Bi­ner ya da 5 bi­ner ki­şi­lik san­dık­lar­da kaç ki­şi var­sa bir de ye­dek olur­du 3’te 1 ora­nın­da.  Oy pu­su­la­sıy­la il­gi­li bir sı­kın­tı ol­du­ğun­da tu­ta­nak­la ye­dek olan­lar açı­lır­dı. 30 mart için Faz­la oy pu­su­la­sı ba­sıl­ma­sı­ bu güvensizliği artırmıştır. Hiç­bir şe­kil­de se­çim­le­re göl­ge düş­me­me­li­di­r

Tür­ki­ye­’nin bü­tün ku­rum­la­rının şa­ibe­li ha­le ge­ti­ril­di­ği bir dönem yaşıyoruz. De­mok­ra­si­nin te­mel kap­ta­nı olan Yük­sek Se­çim Ku­ru­lu da şüp­he­li ha­le ge­ti­rilmesi doğru değildir. Oy­lar Se­çim Ku­ru­lu’­na va­rıp bir­leş­ti­ri­le­ne ka­dar hiç kim­se ye­ri­ni terk et­me­me­li­di­r.Par­ti­le­rin ken­di se­çim san­dık­la­rı­na sa­hip çık­ma­la­rı, çok iyi ko­ru­ma­la­rı la­zım ve dik­kat et­me­le­ri la­zım.

Her­kes ken­di tü­ken­mez ka­le­mi­ni gö­tür­sün ve ken­di ka­le­mi ile im­za at­sın. İm­za de­ği­şik­li­ği ya da mü­rek­kep­le il­gi­li bir du­rum söz ko­nu­su ola­ca­ğı için küçük bir tedbirdir.

Se­çim­ler­de ar­tık ça­ğa uy­gun ve dün­ya­ya uy­gun olan yön­tem­ler kul­la­nıl­ma­lı  AB ve ABD’de di­ji­tal ola­rak oy kul­lan­ma yön­tem­le­ri var­dır. Ta­ma­men bil­gi­sa­yar üze­rin­de şif­re ile gi­ri­le­rek oy kul­la­nı­lan yön­tem­ler var­dır. Ama on­la­rın gü­ve­nir­li­ği­ni na­sıl bi­zim ül­ke­de sağ­la­rız bi­le­mi­yo­rum. Ben ül­kem adı­na ve va­tan­daş ola­rak yi­ne san­dık­la­ra sa­hip çı­ka­ma­ya­ca­ğı­mı­zı ve hak edil­me­yen oy­lar ka­za­nı­la­ca­ğı­nı dü­şü­nü­yo­rum ma­ale­sef.

Seçimde nelere dikkat edilmeli?

Oy nasıl kullanılacak?

Seç­men, san­dık baş­ka­nı ta­ra­fın­dan ve­ri­le­cek olan bir­le­şik oy pu­su­la­sı ile bir­lik­te üze­rin­de “E­VE­T”  ya­zı­lı müh­rü ala­rak ka­pa­lı oy ver­me ka­bi­ni­ne gi­re­cek. Müh­rü bir­le­şik oy pu­su­la­sın­da ter­cih et­ti­ği par­ti ve­ya var­sa ba­ğım­sız ada­ya ait özel dai­re içi­ne ba­sa­cak. Da­ha son­ra, kat­la­dı­ğı oy pu­su­la­sı­nı zarf içi­ne ko­ya­cak ve san­dı­ğa ata­cak. Seç­men, müh­rü san­dık ku­ru­lu baş­ka­nı­na verince oy ver­me iş­le­mi­ ta­mam­la­na­cak. Ay­nı san­dık çev­re­sin­de be­le­di­ye baş­kan­lı­ğı, be­le­di­ye mec­lis üye­li­ği ve il ge­nel mec­lis üye­li­ği se­çim­le­ri­nin bir­lik­te ya­pıl­ma­sı ha­lin­de, bu iş­lem 3 se­çim için de tek­rar­la­na­cak.

EN­GEL­Lİ­LER YAR­DIM ALA­Bİ­LE­CEK

Kör­ler, felç­li­ler ve­ya bu gi­bi be­de­ni en­gel­li­lik­le­ri açık­ça bel­li olan­lar, se­çim çev­re­si seç­me­ni olan ak­ra­ba­la­rın­dan bi­ri­nin, ak­ra­ba­sı yok­sa di­ğer her­han­gi bir seç­me­nin yar­dı­mı ile oy­la­rı­nı kul­la­na­bi­le­cek.

Seçmen kimlik tespiti

Seç­me­nin, oy ver­me iş­le­mi sı­ra­sın­da nü­fus cüz­da­nı, so­ğuk dam­ga­lı kim­lik kar­tı, pa­sa­port, ev­len­me cüz­da­nı, as­ker­lik bel­ge­si veya sü­rü­cü bel­ge­sin­den bi­ri­ni ib­raz et­me­si ge­re­ki­yor.

Kaç çeşit oy kullanılacak?

*Bü­yük­şe­hir­ler­de: Bü­yük­şe­hir, be­le­di­ye baş­kan­lı­ğı ve be­le­di­ye mec­lis üye­li­ği se­çi­mi, ma­hal­le muh­tar­lı­ğı ve ma­hal­le ih­ti­yar he­ye­ti üye­li­ği se­çi­mi.

*Bü­yük­şe­hir ol­ma­yan il­ler­de: İl ge­nel mec­li­si üye­li­ği se­çi­mi, be­le­di­ye baş­kan­lı­ğı ve be­le­di­ye mec­lis üye­li­ği se­çi­mi, ma­hal­le muh­tar­lı­ğı ve ma­hal­le ih­ti­yar he­ye­ti üye­li­ği se­çi­mi.

*Köy­de: İl ge­nel mec­li­si üye­li­ği se­çi­mi, köy muh­tar­lı­ğı ve köy ih­ti­yar mec­li­si üye­li­ği se­çi­mi,

Oy zarf türleri

*TU­RUN­CU ZARF: İl ge­nel mec­li­si üye­lik­le­ri­ne iliş­kin tu­run­cu renk­li bir­le­şik oy pu­su­la­sı ve tu­run­cu renk­li zarf ile kul­la­nı­la­cak.

*MA­Vİ ZARF: Belediye başkanlığına ilişkin mavi renkli birleşik oy pusulası ile belediye meclis üyeliğine ilişkin sarı renkli birleşik oy pusulası mavi zarfla kullanılacak. Büyükşehirlerde ise büyükşehir başkanlığına ilişkin beyaz renkli oy pusulasıda mavi zarfla kullanılacak.

*MOR ZARF: Köy se­çim­le­rin­de köy muh­ta­rı ile köy ih­ti­yar mec­li­si üye­le­ri­nin bir­lik­te ya­zı­lı ol­du­ğu oy pu­su­la­sı, ma­hal­le se­çim­le­rin­de ma­hal­le muh­ta­rı ile ma­hal­le ih­ti­yar he­ye­ti üye­le­ri­nin bir­lik­te ya­zı­lı ol­du­ğu oy pu­su­la­sı mor renk­li zarf ile kul­la­nı­la­cak.

Geçersiz oy pusulası

Se­çim sa­at­le­ri­nin dol­ma­sı­nın ar­dın­dan oy sa­yı­mın­da ge­çer­siz ola­rak sa­yı­la­cak oy­lar şun­lar:

*San­dık ku­ru­lu ta­ra­fın­dan ve­ri­len ori­ji­nal oy pu­su­la­la­rı dı­şın­da­ki oy pu­su­la­la­rı.

*Üze­rin­de seç­me­nin adı, im­za­sı vb. ya­zı­lar bu­lu­nan oy pu­su­la­la­rı.

*San­dık Ku­ru­lu­’nun müh­rü­nü ta­şı­ma­yan oy pu­su­la­la­rı.

*Evet müh­rü ba­sıl­ma­mış ya da bir­den faz­la par­ti­ye evet müh­rü ba­sıl­mış oy pu­su­la­la­rı.

*Zar­fın içi­ne oy pu­su­la­sı dı­şın­da baş­ka bir ka­ğıt ko­nul­muş­sa, o oy pu­su­la­la­rı.

*Seç­men­le­re ve­ri­len zar­fın üze­rin­de iki mü­hür bu­lun­ma­lı. Bi­ri il­çe se­çim ku­ru­lu­nun di­ğe­ri ise san­dık ku­ru­lu­nun müh­rü. Bun­lar­dan bi­ri ek­sik olur­sa o zarf ge­çer­siz olur.

*Zar­fın üze­rin­de seç­me­nin adı­nı bel­li ede­cek bir işa­ret var­sa ge­çer­siz olur.

Seçmen cezaları

*Oy kul­lan­ma­yan seç­men­ler adı­na oy atan­la­ra 3-5 yıl ha­pis ce­za­sı.

*İki san­dık­ta bir­den oy kul­la­nan­la­ra 3-5 yıl ha­pis ve ağır pa­ra ce­za­sı.

*İti­raz ve şi­ka­yet­le­ri tu­ta­na­ğa ge­çir­me­yen San­dık Ku­ru­lu üye­le­ri­ne, 1 yıl ha­pis ce­za­sı.

*Se­çim so­nuç­la­rı­nı de­ğiş­tir­me­ye ça­lı­şan tu­ta­nak­la­rı tah­rif ede­ne 5-8 yıl ha­pis ce­za­sı.

Sandık görevlisi partililere uyarılar

Siyasi partiler, olası hile ve provokasyonlara karşı sandık başındaki görevlileri uyarıyor. Sandıklarda görevli partililerin dikkat etmesi gereken hususlar şöyle sıralanıyor:

*Siyasi parti veya adaya ilişkin propaganda amaçlı yayınların getirilmesine engel olun.

*Hiçbir nedenle sandık başından ayrılmayın.

*Oy kullanma işlemi başlamadan en az 1 saat önce görev yerinizde bulunun.

*Oyların sayımı sırasında Genel Merkez’deki yetkili kişilere sonuçları bildirin.

*Sandık görevlileri muhakkak sandıklardan aldıkları sonuçların kopyasını YSK’nın bilgisayarına girip ilgili sandıkla ilgili sonucunu mukayese etmeli.

*Sandık çevresinde, sandık kurulu başkan ve üyeleri, adaylar, milletvekilleri, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler, görevli müşahitler ve bina sorumluları dışında kimsenin bulunmamasına dikkat edin.

*Seçim kurullarına, itiraza yetkili kişiler ile temsilcilerin belgelerine dikkat edin.

*Sandık çevresinde bir suç işlenmesi halinde, sandık kurulunun durumu tutanağa geçirmesini ve ilgili hakkında işlem yapmasını sağlayın.

*Oy kullanılmasına engel olmaya çalışanların hemen kolluk güçlerine bildirilmesini sağlayın.

*Oyların sayımı, dökümü ve tutanaklara geçirilmesi sırasında çok dikkatli olun.

*Tutanaklar, YSK’ya ve Genel Merkez’e ulaşıncaya kadar görev alanınızdan ayrılmayın.

*Tutanağın bir örneğini fotoğraflayın.