Oysa bu şikâyetlerin arkasında çoğu zaman, el bileği düzeyinde gelişen ve “Guyon kanalı sendromu” olarak da bilinen ulnar sinir sıkışması yatıyor olabilir. Bizce bu tabloyu anlamanın ilk adımı; korkmadan, ama hafife de almadan, neyle karşı karşıya olduğunuzu öğrenmekten geçiyor.

Bu yazıda, hem tıbbi bilgiyi sadeleştirerek anlatmaya çalışacağız hem de günlük hayatta işinize yarayabilecek pratik noktalara değineceğiz. Yani bir yandan “doktor dili”nden uzak durup, diğer yandan bilimsel çerçeveden de kopmadan ilerleyelim istiyoruz. Eğer siz de “Bu uyuşmalar normal mi, yoksa geç kalmadan doktora mı görünmeliyim?” diye merak ediyorsanız, buyurun birlikte adım adım bakalım.

Ulnar sinir sıkışması nedir? Kısaca tabloyu tanıyalım

Önce temel bir tanımla başlayalım. Ulnar sinir sıkışması nedir sorusuna basit bir cevap vermek gerekirse: Dirsekten ele doğru uzanan ulnar sinirin, el bileği seviyesinde Guyon kanalı denilen dar bir tünelden geçerken bası altında kalmasıdır. Bu bası bazen bir kist nedeniyle, bazen geçmiş bir kırığa bağlı şekil bozukluğu yüzünden, bazen de sürekli tekrarlayan zorlayıcı hareketlerden kaynaklanır.

Ulnar sinir; serçe parmağınızın ve yüzük parmağınızın bir kısmının hissini sağlayan ve elin içinde ince motor hareketlerden sorumlu birçok kası yöneten önemli bir yapıdır. Bu sinir sıkıştığında, ilk başta hafif uyuşmalar şeklinde ortaya çıkan şikâyetler zamanla güç kaybına, hatta tedavi gecikirse kalıcı hasara kadar ilerleyebilir. Bu yüzden, bize göre bu tabloyu “nasıl olsa geçer” diye hafife almamak gerekiyor.

Ulnar sinir el bileğinde tam olarak nereden geçer?

Biraz da anatomiden konuşalım, ama mümkün olduğunca sıkmadan. Ulnar sinir, kolunuzun iç kısmından aşağı doğru ilerler, dirseğinizin iç yanından geçer ve bileğe yaklaştığında avuç içine yakın, dar bir tünele girer. İşte bu tünele “Guyon kanalı” denir. Yaklaşık 4 cm uzunluğundaki bu kanalın içinde sinirin yanı sıra ulnar arter gibi damar yapıları da bulunur.

Alan zaten doğal olarak dar bir tünel gibidir. Bu tünelin içine ekstra bir “misafir” daha girdiğinde – örneğin bir ganglion kisti, eski kırığa bağlı kemik çıkıntısı ya da romatizmal dokular – sinirin hareket alanı iyice kısıtlanır ve bası artar. Sonuç: Uyuşmalar, karıncalanmalar, zamanla kas zayıflıkları…

Ulnar sinir sıkışması sebebi nedir, ulnar sinir sıkışması neden olur?

Peki bu sinir neden sıkışır? Aslında çoğu hastada tek, net bir neden söylemek zor. Ancak klinik deneyimler ve araştırmalar, bazı ortak faktörlere işaret ediyor. Kısaca “ulnar sinir sıkışması sebebi nedir, ulnar sinir sıkışması neden olur?” sorusunu maddelerle özetleyelim:

• Ganglion kisti: Guyon kanalının içinde gelişen, sinire baskı yapan kistik oluşumlar en sık nedenlerden biridir.
• Geçirilmiş kırıklar: Özellikle el bileği çevresinde daha önce yaşanmış kırıklar ve buna bağlı şekil bozuklukları kanalı daraltabilir.
• Tekrarlayan mikrotravmalar: Uzun süre bisiklet sürmek (gidona fazla yüklenmek), motor kullanmak, el bileğine sürekli bastırarak yapılan meslekler (örneğin bazı el aletleriyle çalışmak) siniri yoran faktörlerdir.
• Romatizmal ve bağ dokusu hastalıkları: Romatoid artrit gibi tabloya sahip kişilerde, eklem çevresindeki dokular kalınlaşıp sinire baskı yapabilir.
• Damar problemleri: Ulnar arterdeki bazı patolojiler (tromboz, anevrizma gibi) kanal içinde yer kaplayarak siniri sıkıştırabilir.
• İdiopatik (nedeni belli olmayan) durumlar: Tüm incelemelere rağmen net bir neden saptanamayan, ama sinir basısının gerçek olduğu bir grup hasta da vardır.

Gördüğünüz gibi tek bir sebep yok. Ama ortak nokta şu: Her durumda ulnar sinir, normalde rahat hareket etmesi gereken dar bir alanda fazladan baskıya maruz kalıyor ve bir süre sonra bunu “uyuşma, karıncalanma, güç kaybı” şeklinde size fark ettirmeye başlıyor.

Ulnar sinir sıkışması belirtileri nelerdir, ulnar sinir sıkışması nasıl anlaşılır?

İşin belki de en önemli kısmı burası. Çünkü “ulnar sinir sıkışması nasıl anlaşılır?” sorusuna vereceğiniz cevap, doktora ne kadar erken başvuracağınızı belirliyor. Ulnar sinir sıkışması belirtileri çoğu zaman sinsi başlar ve aşama aşama ilerler.

Erken dönemde ulnar sinir sıkışması belirtileri

• Serçe parmak ve yüzük parmağının serçe parmağına bakan yarısında uyuşma, karıncalanma
• Özellikle uzun süre bilgisayar kullanımı, telefonla konuşma ya da bisiklet sürme sonrasında artan his değişiklikleri
• Geceleri elinde “karıncalar geziyor” hissi ile uyanma
• Bazen avuç içinde hafif yanma veya elektrik çarpması hissi

Guyon kanalındaki sıkışmanın, dirsek seviyesindeki (kubital tünel) sıkışmadan en önemli farklarından biri, elin sırtında genellikle uyuşma olmamasıdır. Uyuşma daha çok avuç içi ve son iki parmak tarafında yoğunlaşır.

İleri dönemde ulnar sinir sıkışması belirtileri

Tedavi geciktikçe, tablo sadece “hissetme” düzeyinde kalmaz, işin içine kas gücü de girmeye başlar:

• El içindeki küçük kaslarda erime (atrofi) başlaması
• Parmaktan parmağa ince hareketlerin zorlaşması (para saymak, düğme iliklemek, anahtar çevirmek gibi işler güçleşir)
• Nesneleri sık sık elden düşürme, elin “sakarlaştığını” hissetme
• İleri evrede serçe ve yüzük parmağının avuç içine doğru kıvrılıp “pençe el” görünümü alması

Pençe el görünümü ortaya çıktığında, artık sinirdeki hasarın uzun süredir devam ettiğini ve bir kısmının kalıcı hale gelmiş olabileceğini düşünebiliriz. Bu evreye gelmeden doktora başvurmak, hem tedavinin başarısını artırır hem de iyileşme süresini kısaltır.

Karpal tünel ile karışır mı? Kritik ayrım noktası

El uyuşmaları denince çoğumuzun aklına ilk “karpal tünel sendromu” gelir. Fakat ikisi aynı şey değildir. Ulnar sinir bilek iç yanından geçerken, karpal tünel daha çok median sinirin sıkıştığı bir bölgedir. Karpal tünelde genellikle başparmak, işaret ve orta parmak etkilenir.

Ulnar sinir sıkışmasında ise uyuşma çoğunlukla:

• Serçe parmak
• Yüzük parmağının serçe parmağına bakan yarısı

üzerinde yoğunlaşır. Başparmak ve işaret parmağı çoğu zaman normaldir. Bu küçük ayrıntı bile, evde kendi kendinize kabaca bir fikir yürütmenizi sağlar; ama elbette kesin tanı için bir ortopedi ya da el cerrahisi uzmanına görünmek şart.

Tanı süreci: Ulnar sinir sıkışması nasıl kesinleştirilir?

Birçoğumuz muayene odasına girdiğimizde, birkaç dakikalık konuşmadan sonra “nasıl bu kadar çabuk anladılar?” diye düşünüyoruz. Aslında hekimler için öykü ve muayene bulguları çok şey söyler. Ulnar sinir sıkışmasında tanı, üç ana basamak üzerinden ilerler:

1. Ayrıntılı öykü

Doktorunuz sizden şunları öğrenmek ister:

• Uyuşma ve karıncalanmanın tam olarak hangi parmaklarda olduğu
• Şikâyetlerin ne zamandır devam ettiği
• Mesleğiniz, hobi olarak yaptığınız sporlar (bisiklet, halter, motosiklet vb.)
• Daha önce geçirilmiş el bileği – dirsek kırıkları veya ameliyatları
• Romatizmal hastalıklar, şeker hastalığı gibi eşlik eden problemler

2. Fizik muayene ve Tinel testi

Muayenede hekim, el bileğinin ulnar tarafına, Guyon kanalı bölgesine parmak uçlarıyla hafifçe vurur. Eğer siz o anda serçe ve yüzük parmağınıza doğru yayılan bir elektrik çarpması veya karıncalanma hissediyorsanız, bu Tinel testinin pozitif olduğunu gösterir. Bu bulgu, sinirin o bölgede bası altında olduğuna dair güçlü bir ipucudur.

3. EMG ve görüntüleme yöntemleri

Klinik bulgular ulnar sinir sıkışmasını düşündürüyorsa, tanıyı netleştirmek ve sıkışmanın tam seviyesini görmek için EMG (elektromiyografi) yapılabilir. EMG sayesinde:

• Sinirin elektrik iletme hızı ölçülür,
• Sıkışmanın dirsek mi yoksa bilek seviyesinde mi olduğu anlaşılır,
• Hasarın derecesi (hafif – orta – ileri) daha objektif biçimde ortaya konur.

Bazı hastalarda, Guyon kanalı içinde bası yapan bir kitle (ganglion kisti, damar problemi vb.) şüphesi varsa, MR görüntüleme istenebilir. Böylece, ameliyat gerekip gerekmediği, gerekecekse nasıl bir cerrahi plan yapılacağı daha sağlıklı belirlenir.

Ulnar sinir sıkışması tedavisi: Ameliyatsız seçenekler ve ulnar sinir sıkışması ameliyatı

Gelelim en merak edilen kısma: “Peki ulnar sinir sıkışması nasıl iyileşir? Her hastada mutlaka ameliyat mı gerekir?” Açıkçası, buna net bir “evet” ya da “hayır” demek mümkün değil. Tedavi planı; sıkışmanın sebebine, süresine, sinirde oluşan hasarın derecesine ve hastanın günlük yaşamındaki ihtiyaçlarına göre kişiselleştirilir.

Ameliyatsız tedavi yaklaşımları

Eğer sinir üzerinde baskı yaratan belirgin bir kitle (örneğin ganglion kisti) yoksa ve tablo henüz ileri evreye ulaşmamışsa, hekimler sıklıkla önce ameliyatsız yöntemleri dener. Bu yöntemler, kabaca şu başlıklar altında toplanabilir:

• Aktivite düzenlemesi ve dinlenme: Bisiklet, motosiklet, bileğe yük bindiren el aletleri gibi faktörler varsa, bunları azaltmak ya da aralara sık dinlenme koymak ilk basamaktır.
• Bilek ateli kullanımı: Gece ve yoğun kullanım dönemlerinde bileği nötr pozisyonda tutan ateller, sinir üzerindeki basıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
• Ağrı kesici ve antienflamatuvar ilaçlar: Doktorun uygun görmesi halinde, kısa süreli destek için kullanılabilir.
• Fizik tedavi ve sinir mobilizasyonu: Deneyimli fizyoterapistler tarafından uygulanan, sinirin çevre dokular içindeki kaymasını kolaylaştırmaya yönelik egzersiz ve manuel teknikler; pek çok hastada rahatlama sağlayabilir.
• Ultrason eşliğinde kortizon enjeksiyonu: Bazı seçilmiş olgularda, Guyon kanalı çevresine yapılan kortizon enjeksiyonları iltihabı azaltarak semptomları hafifletebilir. Ultrason rehberliği, iğnenin doğru noktaya ulaşmasını sağlar.

Burada önemli olan nokta, bu yöntemlerin “zamana yayılan” çözümler olduğunun bilincinde olmak. Yani bir ilaç alıp ertesi gün mucize beklemek gerçekçi değil. Doktorunuzla birlikte adım adım, takipli bir süreç yürütmek en sağlıklısı.

Ulnar sinir sıkışması ameliyatı ne zaman gündeme gelir?

Sinir basısının sebebi olarak ganglion kisti gibi tünelin içini dolduran bir yapı saptandıysa, genellikle tek kalıcı çözüm ameliyattır. Ayrıca;

• Belirtiler uzun süredir devam ediyorsa,
• Kas gücünde bariz kayıp ve atrofi geliştiyse,
• EMG’de ileri derecede sinir hasarı görülüyorsa,

hekimler cerrahi tedaviyi daha güçlü şekilde önerirler. Ulnar sinir sıkışması tedavisi cerrahi açıdan bakıldığında, sinirin el bileğindeki tünelinin rahatlatılması ve sıkışmaya neden olan yapıların serbestleştirilmesi işlemidir.

Ameliyat genellikle bileğin iç yanına yapılan birkaç santimetrelik bir kesiyle gerçekleştirilir. Bölgesel ya da genel anestezi altında uygulanabilir. Operasyon sırasında Guyon kanalı açılır, siniri sıkıştıran kist, kalınlaşmış bağ dokuları veya kemik çıkıntıları temizlenir ve sinir daha rahat bir yatağa kavuşturulur.

Şunu da unutmamak gerekir: Sinir dokusu, vücuttaki en yavaş iyileşen yapılardandır. Yani ulnar sinir sıkışması nasıl iyileşir sorusunun cevabı, “ameliyattan çıkar çıkmaz her şey %100 normale döner” değildir. Özellikle belirtilerin yıllardır sürdüğü, pençe el görünümünün geliştiği ileri vakalarda, ameliyattan sonra bile tam düzelme zaman alabilir ve bazı hasarlar kalıcı olabilir. Buna rağmen çoğu hasta, ağrının ve uyuşmanın belirgin azalmasından oldukça memnun kalır.

Ulnar sinir sıkışması ameliyatı sonrası iyileşme süreci

Ameliyat sonrası dönemde genellikle aynı gün veya kısa süre içinde taburculuk mümkündür. Sonrası için kabaca şöyle bir süreçten söz edebiliriz:

• İlk günler: Bilek bölgesi hafif pansuman veya alçıyla korunur, el yüksek tutulur. Şişlik ve ağrı için doktorun önerdiği ilaçlar kullanılır.
• 10–14. gün: Genellikle dikişlerin alınması için uygun zamandır. Bu dönemden sonra yavaş yavaş daha aktif el hareketlerine geçilir.
• İlk haftalar: Doktor önerisiyle başlanacak hafif egzersizler, hem bilek hareket açıklığını artırır hem de sinirin çevre dokulara yapışmasını önler.
• 3–6 ay arası: Sinir iletimi adım adım düzelmeye devam eder. Uyuşmaların çözülmesi, kas gücünün geri kazanılması bu zaman diliminde tamamlanır. Elbette bu süre, hastalığın ne kadar eski olduğuna göre değişebilir.

Burada en kritik nokta, hekiminizin önerilerine sadık kalmak, “iyiyim galiba” diyerek egzersizleri veya kontrolleri yarım bırakmamaktır. Çünkü sinir iyileşmesi sabır isteyen bir süreçtir.

Fizik tedavi ve egzersizlerin rolü

Fizik tedavi, hem ameliyat öncesi hem de sonrası dönemde önemli bir destek unsurudur. Özellikle kas güçsüzlüğü ve hareket kısıtlılığı olan hastalarda, ulnar sinir çevresindeki kas gruplarını tekrar güçlendirmek için yapılandırılmış bir program uygulanır.

Bizce burada altını çizmek gereken en önemli nokta şu: İnternette gördüğünüz her egzersizi kendi kendinize denemek yerine, mutlaka doktorunuzun ve fizyoterapistinizin size özel planladığı programı uygulayın. Çünkü her hastanın sinir hasarı derecesi, yaşı, eşlik eden hastalıkları farklıdır; dolayısıyla “tek tip” bir egzersiz listesi herkese uygun olmayabilir.

Hangi doktora gitmelisiniz?

Bu soru da sık geliyor: “Ulnar sinir sıkışması hangi doktor bakar?” Tablo, temelde bir periferik sinir tuzaklanması olduğu için sıklıkla ortopedi ve travmatoloji, el cerrahisi veya plastik cerrahi uzmanları tarafından değerlendirilir. Bazı hastalarda nöroloji bölümü de sürece EMG ve ayırıcı tanı açısından destek olur.

Önemli olan, el ve bilek bölgesinin sinir sıkışmaları konusunda deneyimli bir uzmana başvurmanız. Zaten muayene sonrası gerekli görülürse ilgili branşlara yönlendirme yapılacaktır.

Ulnar sinir sıkışması kendiliğinden geçer mi?

Burası biraz karışık bir konu. Bazı hafif olgularda, tetikleyen aktivitelerin bırakılması ve bileğe yükün azaltılmasıyla şikâyetlerin belirgin şekilde hafiflediği görülebiliyor. Ancak bu, her hasta için geçerli değil. Hele ki uyuşma uzun süredir devam ediyorsa, gece uykudan uyandırıyorsa veya güç kaybı başladıysa “nasıl olsa geçer” diye beklemek riskli bir karar olabilir.

Kompresyon ne kadar uzun sürerse, sinirde kalıcı hasar olma ihtimali o kadar artar. Bu nedenle, “Biraz daha bekleyeyim, bakarsın geçer” demek yerine, erken dönemde bir uzmana başvurmak bizce çok daha güvenli bir yaklaşım.

Günlük yaşamda nelere dikkat edebilirsiniz?

Elbette tedavinin temel sorumluluğu hekiminizdedir; ancak sizin de günlük yaşamda alabileceğiniz bazı küçük önlemler olur:

• Bisiklet sürüyorsanız, gidona binen yükü azaltacak eldiven ve gidon destekleri kullanmak,
• Bilgisayar başında uzun süre çalışıyorsanız, bilek altına destek koymak ve düzenli aralar vermek,
• El bileğine sürekli bastırarak yaptığınız alışkanlıkları (çene dayama, masaya el kenarıyla abanma gibi) fark edip azaltmak,
• Şikâyetleriniz arttığında bileği dinlendirmek ve zorlayıcı hareketlerden kaçınmak,

gibi küçük ama etkili adımlarla sinir üzerindeki yükü azaltabilirsiniz. Yine de bu önerilerin tıbbi muayenenin yerini asla tutmadığını hatırlatmakta fayda var.

Son söz: Şikâyetleri hafife almayın, geç kalmayın

Toparlayacak olursak; ulnar sinir sıkışması, özellikle el bileği düzeyinde ortaya çıktığında, ilk etapta basit bir uyuşma veya karıncalanma gibi algılansa da, tedavi edilmediğinde el fonksiyonlarını ciddi şekilde etkileyebilen bir tablo haline gelebilir. Erken dönemde tanı konulup uygun tedaviye başlandığında ise, birçok hastada ameliyatsız yöntemlerle bile yüz güldürücü sonuçlar almak mümkün. İleri evrelerde dahi, doğru zamanda yapılan cerrahi ve sonrasında düzenli rehabilitasyon ile belirgin iyileşme sağlanabiliyor.

Eğer siz de serçe ve yüzük parmağınızda uzun süredir devam eden uyuşma, karıncalanma ya da güç kaybı fark ediyorsanız, bunu “yorgunluk” diyerek ertelemeyin. Uzman bir hekimle görüşmek, gerekirse EMG gibi tetkiklerle tabloyu netleştirmek, gelecekte yaşayabileceğiniz kalıcı sorunların önüne geçmek için en akıllıca adım olacaktır. Detaylı bilgi ve profesyonel destek için doğrudan şu adresi ziyaret edebilirsiniz: https://www.utkuerdemozer.com/