‘İktidar olmak, toplumda bulunan farklı çıkar gruplarının menfaatlerini ortak bir noktada birleştirme becerisi ve sanatı demektir.’ Çıkarlarını yönetebilmek, patronajı yönetebilmek demektir.

Menfaat çatışmalarında güçlü elitlerin menfaatlerini değil, zayıf çoğunluğun menfaatlerini diğer çıkar gruplarının üstünde tutan iktidar, halkın yanında olan iktidardır.

İktidarın kaynağı güç, gücün kaynağı da mülktür. Mülkün mutlak sahibi olan iktidar, mülk gelirleri üzerinden çıkar ağlarını toplumda inşa etmiştir. İktidar bu bağların kontrolünü yitirdiği anda devlet yönetimi, başka bir siyasi rejime ve ekonomik modele dönüşmek zorundadır.

Siyasi rejim tipi de patronaj ilişkilerin şeklini ve mahiyetini belirlemektedir. Çünkü siyasi iktidarlar, rejimin devamı için, üstün tuttuğu değerler ne ise onları ayakta tutacak kimselere ve fikirlere ihtiyaç duyarlar. Böylece iktidarlar, varlıklarını devam ettirebilmek için patronajı bir güdüleme aracı olarak kullanır.

Bir siyasi sistemde uygulanan patronaj, zamanla ahlaki kuralları değiştirir, kendi ekonomik ve sosyal yapısını oluşturur. Patronaj, toplumun biyolojik organizmasını yönetir. Toplum ve insan ilişkilerine yön verir.

Bireyler bir süre sonra farkında bile olmadan patronajın güdüsüyle hareket etmeye başlarlar.

Patrimonyal patronajın hakim olduğu bir toplumda, bilgi ve bilinç kıymetsizleşir, güce saygı bilgiye saygının yerini alır.

İktidarın temel güdüsü, gücünü arttırmak ve iktidarın devamını sağlamaktır. Patronaj iktidarın devamı için sadece kişilerin desteklenmesini zorunlu kılar. İktidarın verdiğine nasibim budur deyip razı olan böyle bir kader anlayışının iktidarın işini oldukça kolaylaştıracağı açıktır.

Bu yazımızın başından sonuna kadar yazılım ADÜ öğretim üyesi Dr. Uğur Tatlısumak’ın ’Bilginlerin Tutsaklığı’ kitabından alıntıdır.

Değerli hocamızın ‘iktidar- Bilgin ve çıkar’ temalı kitabını zevkle okudum. Kendimden hiçbir şey katmadan alıntılar yaptım. Okuyucularımıza faydalı olmak amacı dışında bir beklentimiz yoktur. Değerli hocamızın kitabını siyasi tarih ve düşünce açısından çok yararlı buldum. Kendilerine fikir hayatımıza katkılarından dolayı teşekkürü borç bilirim.

NOT: Patronaj-Koruma, müdafaa etme, destekleme ve himaye etme (Patronaj, patronun patronluk yapma işidir.)