Tarihi Gümrükönü

Türklerin 1071 Malazgirt savaşı ile başlayan Anadolu hâkimiyeti, batıda Miryakefelon savaşı ile Bizans’a karşı mutlak üstünlüğe dönüşmüştür. Ecdadımızın Tiral’a (Tralles’e) gelip yerleşmesi ise daha eskidir. Yapılan arkeolojik kazılarda Türklerin Tralles’te yaşadığına dair önemli bulgular vardır.

Aydın Güzelhisarı, bugünkü Köprülü ve Veysipaşa Mahallesini içine alan ilk yerleşim bölgesidir. Türkler Anadolu’ya yerleşirken ticaret, sanat, kültür, idari, mimari, din ve sosyal hayat anlayışlarını hakim kılmak için gayret sarf etmişlerdir. Bizans’ın bozulan devlet yapısına ve sosyal hayatına Türkler üstün ahlak ve yaşam tarzıyla medeniyetiyle örnek olmuşlardır.

Türklerin tarih boyunca temsil ettiği adalet duygusu diğer toplumların gıpta ile baktığı seviyede idi. Bu anlayış yüksek ahlak ve dayanışma, sevgi ve saygı Türkleri Anadolu’nun asli unsuru haline getiren manevi değerlerdir.

Tarihte zenginliği ile ünlü Aydın vilayetinin en önemli ticari merkezi bugün “Zahire pazarı” dediğimiz mekanı da içine alan semttir. Doğu Gazi Bulvarından başlayıp Ramazan Paşa kavşağından sağa kıvrılan, İş Bankasının arkasından Ticaret Odası önünden,  Bit Pazarı, Zincirli han, Paşa hamamı önünden Kemer’e ulaşan “tarihi ipek yolu” tarih boyunca ticaret ve sosyal hayatın en önemli merkezi olmuştur. İpek yoluna Türkler “Ulu Yol” adını vermişlerdir.    

“Ulu Yol” ticaretin, sosyal ve kültürel hayatın en yoğun ve üst seviyede yaşandığı bir güzergâhtır. Zenginler kent içinde tarihi ulu yolun geçtiği cadde kenarında yaptıkları konaklarda otururlar; tüccarların büyük mağazaları ve zanaat erbabının dükkânları bu caddelerde bulunurdu. Osmanlı Devletinin son döneminde gümrük idaresi, konsolosluklar, bankalar, yabancı sigorta şirketleri, yabancı firmaların temsilcilikleri bu caddede yoğunlaşmıştı. Reji idaresi ve belediye de bu caddedeydi.                                                                                                                                                                                                                                                                      

Bu semtte bulunan şehrin en gözde kervansarayları olan Gümrükönü Hanı, Zincirlihan dolup dolup taşarmış. Bu hanlar bir çok tarihi olaya şahitlik yapmış ve Aydın ihtilalinde Atçalı Kel Mehmet’in karargâhı olmuştur.

Yunan işgali ve zulmünü görmüş, bu haksızlığı yaşamış olan Aydın, tarihte eşine az rastlanan vahşete uğramış mazlum bir kenttir. Yunanlılar bozguna uğrayıp Anadolu’dan kaçarken Aydın’ın ahalisini bombalayarak taş üstünde taş bırakmamacasına yıkıp, tahrip etmişlerdir. Cumhuriyet kurulduktan sonra şehir yeniden inşa edilmiş olmakla beraber,  en önemli tarihi eserler yok olmuş, günümüze pek az tarihi eser intikal etmiştir.  Ayakta kalan eserler de bakımsızlık ve ilgisizlikten yok olup gitmiştir.

Geçmiş yıllarda Aydın Ticaret Odası Meclisi aldığı çok hayırlı bir kararla rahmetli hocamız Müslim Özbalkan tarafından hazırlanıp Ticaret Odasına sunulan “Tarihi Gümrükönü Ticaret kültür sanat semti projesi” ni hayata geçirildi. Buradaki tarihi mekanlar aslına uygun olarak, yeniden yapılandırıldı. Gümrükönü Ulu yol projesi Farabi  sokak (Ulu Yol) üzerinde bulunan Gümrükönü hanı, çifte hamamı, Paşa hamamı, Ekrem Çiftçi konağı ve hamamı, Cemal bey hamamı, Zincirli han, Nasuh Paşa Medresesi ve mescidi, Cihanoğlu camii ve külliyesi gibi pek çok tarihi yapıyı içine alan bu tarihi semtin yeniden yapılandırılmasıdır.

Ticaret Odasının başlatmış olduğu tarihi, kültürel, mimari içerikli bu büyük proje Belediye, Vilayet, Kültür Müdürlüğü, Sanayi Odası ve sivil toplum örgütlerinden ve halkımızdan büyük destek görmüştür. Bu projeyi uygulayıp buradaki tarihi mekânları restore ederek, kentimize kazandıran kişi ve kuruluşlara aziz halkımız minnet ve şükran borçludur.

gumrukhani-001.jpg

Önceki ve Sonraki Yazılar
YAZIYA YORUM KAT
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
1 Yorum